"Wspólne czytanie sposobem na dobre wychowanie" Miejska Biblioteka Publiczna w Międzyrzecu Podlaskim

Praca została wyróżniona w konkursie "Dzieci buszują w bibliotece"

„Wspólne czytanie sposobem na dobre wychowanie”

spotkania realizowane w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Międzyrzecu Podlaskim skierowane do dzieci w wieku od 3 do 5 lat nie uczęszczających do przedszkola oraz ich opiekunów

Nasza biblioteka organizuje już trzecią edycję zajęć. Trwają one około 1,5 godziny i odbywają się jeden raz w tygodniu. Pierwszy cykl obejmował  16 spotkań (styczeń-czerwiec), w kolejnym odbyło się około 40 (wrzesień-czerwiec), w tym roku planujemy przeprowadzić również około 40.

Głównym celem naszych spotkań jest wszechstronny rozwój dziecka, który realizujemy  przez:

1. Rozbudzanie funkcji poznawczych,

2. Wspieranie rozwoju sfery emocjonalnej, 

3. Stwarzanie warunków do rozwoju kreatywności w różnych obszarach działalności dziecka.

Do udziału w zajęciach zaprosiliśmy 10 dzieci wraz z opiekunami. W grupie, którą udało nam się utworzyć znalazło się 7 dziewczynek i 3 chłopców. Trzy dziewczynki w wieku 3 lat, 4 dziewczynki w wieku 4 lat oraz trzej 5 letni chłopcy. Ze względu na rozbieżność wiekową prowadzone zajęcia musiały być bardzo zróżnicowane, tak aby zaspokoić potrzeby dzieci młodszych i starszych.

Maluszki biorąc udział w zajęciach wzbogacały i poszerzały zasób słownictwa, rozwijały wyobraźnię, ćwiczyły pamięć, uczyły się współpracy i zasad funkcjonowania w grupie. Na zajęciach poznały i utrwaliły nazwy kolorów, kształtów, liczb. Dzięki książkom i przeprowadzanym doświadczeniom wzbogacały też wiedzę przyrodniczą. Dzieci miały okazję do rozwoju manualnego i poznawania ciekawych wierszyków czy piosenek. Wszystkie te zadania realizowane były poprzez zabawę. Samo przebywanie w gronie rówieśników dało dzieciom mnóstwo radości i satysfakcji.

Niewątpliwym atutem było to, że rodzice brali czynny udział w zabawach i tworzeniu prac, co zwiększało u dziecka poczucie bezpieczeństwa oraz wzmacniało więzi rodzinne. Rodzice mieli okazję poznać różne techniki tworzenia prac plastycznych, mogli zweryfikować wiedzę swoich pociech, dowiedzieć się jakie umiejętności powinno opanować ich dziecko przed pójściem do szkoły lub przedszkola, mogli też zapoznać się z pojęciami takimi jak lateralizacja czy integracja sensoryczna. Spotkania były okazją do rozmowy i udziału w zajęciach przygotowanych przez specjalistów: pedagoga, logopedy czy terapeuty. Zajęcia były okazją do spotkania z autorem książek dla dzieci (Edyta Zarębska, Wojciech Widłak) jak również obejrzenia edukacyjnego spektaklu teatralnego.

Każde spotkanie miało swoje stałe punkty takie jak piosenka na przywitanie czy pożegnanie, prezentacja specjalnie dobranej do tematu literatury czy wykonanie pracy plastycznej. Elementem zaskoczenia był zawsze temat oraz przygotowane zabawy.

Przeczytanie krótkiej książeczki, wierszyka czy opowiadania sprawiało, że dzieci uczyły się języka -poznawały nowe słowa, uczyły się prawidłowego konstruowania zdań, wzmacniały koncentrację uwagi, uczyły się empatii. Przygotowane zadania uczyły grupowania przedmiotów w sensowny sposób, wyodrębniania elementów, które nie pasują, układania przedmiotów od największych do najmniejszych i odwrotnie czy odwzorowywania przygotowanego kształtu lub obrazka. Uczyliśmy się też piosenek, wierszyków i inscenizacji ruchowych do nich, przez co dzieci świetnie ćwiczyły pamięć i sprawność ruchową. Na zajęciach często tworzyliśmy wspólne prace -  dzieci uczyły się w ten sposób współpracy i radości z jej efektów. W czasie zabaw maluszki ćwiczyły też cierpliwość i poznały zasady funkcjonowania w grupie. Prace plastyczne usprawniały precyzję rąk, która w szkole będzie bardzo potrzebna przy nauce pisania ponadto mają również wpływ na rozwój mowy. Nasze spotkania były też okazją do bawienia się zabawkami i do wspólnych zabaw w „kółeczku” - tych, sprawdzonych w które bawiły się nie tylko mamy dzieci uczęszczających na zajęcia ale też ich babcie oraz zupełnie nowych i nieznanych.  Najważniejsze w tym wszystkim było to, że zarówno wiedza jak i zabawy dostosowane były do wieku i możliwości dzieci a ponadto zawsze mogły one liczyć na pomoc mamy czy innego opiekuna. 

Na naszych pierwszych spotkaniach dzieci były nieśmiałe i raczej niechętnie odpowiadały na zadawane pytania, ich czas skupienia i uwagi był niewielki. Po kilku miesiącach zmiana była ogromna. Dzieci uważnie słuchały czytanych tekstów, chętnie odpowiadały na zadawane pytania, dzieliły się też własnymi spostrzeżeniami i przeżyciami, czas skupienia wyraźnie się wydłużył. Bardzo lubianym elementem naszych spotkań było wykonywanie pracy plastycznej. Maluchy z niecierpliwością czekały na tę chwilę.

Duży nacisk położyliśmy na naukę umiejętności społecznych oraz panowania nad własnymi emocjami. Maluszki wiedzą już, że w towarzystwie należy dostosować się do pewnych zasad np. nie wolno krzyczeć, trzeba czekać na swoją kolej, nie powinno się obrażać.

Docenili to rodzice i opiekunowie, zgodnie stwierdzając pozytywne zmiany zarówno w sferze emocjonalnej  jak i intelektualnej u swoich maluszków. 

Również nam pracownikom biblioteki zajęcia przyniosły wiele korzyści, gdyż w ten sposób poszerzyłyśmy swoje kompetencje, nabrałyśmy nowych doświadczeń i umiejętności, które możemy wykorzystywać w trakcie zorganizowanych zajęć grupowych, a dzięki spotkaniom ze specjalistami nabyłyśmy podstawową wiedzę na temat integracji sensorycznej, logopedii oraz psychologii dziecka.

Naszym największym sukcesem jest to, że dzieci z wytęsknieniem czekały na środę i z ogromnym zapałem przychodziły na spotkania, a gdy zakończyliśmy cykl zajęć zyskaliśmy stałych czytelników.

Wyzwania z jakimi musieliśmy się zmierzyć podczas realizacji zajęć:

Dostosowanie tematów zajęć oraz zabaw do zróżnicowanej wiekowo grupy. Na nasze zajęcia zaprosiliśmy dzieci w wieku od 3 do 5 lat – rozwój dzieci w takim wieku następuje bardzo szybko, a pomiędzy umiejętnościami trzylatka a pięciolatka jest ogromna różnica. Dostosowanie tematów zajęć i zabaw, tak aby sprawiały one radość maluszkom i starszym dzieciom było sporym wyzwaniem. Dzieci są znakomitymi obserwatorami i szybko zauważyły, że wymagania w stosunku do najmłodszych dzieci są inne niż do pięciolatków, dlatego konieczne było tłumaczenie dlaczego w niektórych sytuacjach prowadząca zezwalała na większą pomoc opiekunów trzylatkom, a pięciolatki prosiła o samodzielność. Również rodzice tłumaczyli starszym dzieciom dlaczego tak wyglądają nasze zajęcia. Rozmowy szybko zaowocowały – starsze dzieci zrozumiały dlaczego od nich wymaga się więcej, zdarzało się, że starsze dzieci z własnej inicjatywy pomagały młodszym. Pomimo różnicy wieku dzieci zaprzyjaźniły się i chętnie przebywały w swoim towarzystwie.

Nauka pracy i zabawy w grupie. Dzieci uczęszczające na nasze zajęcia w większości przypadków były jedynakami z niewielkim kontaktem z innymi dziećmi, dlatego zwłaszcza na początkowych zajęciach powstawały problemy gdy przygotowane zadania związane były ze współpracą, dzieleniem się, czekaniem na swoją kolejkę.

Wiele dzieci było bardzo nieśmiałych, zdarzały się też głośne wybuchy płaczu i złości. Musieliśmy ustalić pewne zasady do których dzieci musiały się dostosować aby bawić się z innymi. Konieczne były również rozmowy z opiekunami, aby nie zrażać się i nie poddawać gdy dziecko nie zachowuje się zgodnie z oczekiwaniami. Praktycznie na każdych zajęciach ćwiczyliśmy cierpliwość, przełamywanie nieśmiałości, używanie zwrotów grzecznościowych i innych umiejętności z zakresu zachowań społecznych. Dzieci nauczyły się współpracy oraz dostosowywania do zasad, nowo zdobyte umiejętności dzieci wykorzystywały nie tylko w trakcie naszych zajęć ale również w domu i na podwórku. Rezultaty jakie udało nam się osiągnąć poza konkretnymi umiejętnościami jak np. wycinanie najbardziej cieszyły opiekunów.

Ograniczenia lokalowe. Nasza biblioteka niestety nie posiada sal dostosowanych tylko do prowadzenia zajęć dla dzieci i młodzieży, dlatego nasze zajęcia odbywają się pośród książek, zabawy musieliśmy dostosować do ilości miejsca jakim dysponujemy, tak aby zapewnić dzieciom dobrą zabawę ale również bezpieczeństwo. Jest to też główny powód niewielkiej ilości dzieci, które mogliśmy przyjąć do realizacji projektu.

Nasze rady:

„Nie bójmy się schematów ”

Ustalenie rytuału zajęć. To, że zajęcia odbywają się na podstawie pewnego, obranego schematu wcale nie oznacza, że są przez to nudne i przewidywalne. Nasze zajęcia zawsze odbywały się według schematu : piosenka na powitanie, powtórzenie wiadomości z ostatnich zajęć, czytanie tekstu literackiego, wspólne zabawy, praca plastyczna, wypożyczenia książek, piosenka na pożegnanie. Dzieci kilkuletnie – czyli odbiorcy naszego projektu, potrzebują jasnych ram, schematów. Dzięki temu mają większe poczucie bezpieczeństwa oraz szybciej dostosowują się do nowej sytuacji.

„ Czasami mniej znaczy więcej ”

Układając tematy zajęć i przygotowując scenariusz często w głowie pojawia się mnóstwo pomysłów na zabawy czy tematycznie powiązaną literaturę, należy wtedy zastanowić się co chcielibyśmy aby dzieci wyciągnęły z naszych zajęć, jaką wiedzę chcemy im przekazać, oczywiście dostosowując ją do wieku i możliwości naszych podopiecznych. Pamiętajmy, aby nie próbować przekazać dzieciom jak najwięcej materiału, ale tyle ile dzieci zdołają zapamiętać. Zawsze lepiej iść na jakość niż na ilość. Ponadto planując zbyt wiele i chcąc zrealizować wszystkie zabawy staramy się jak najszybciej przechodzić od zadania do zadania wprowadza to atmosferę napięcia i nerwowości, która
z pewnością nie sprzyja dzieciom. Złotym środkiem jest dostosowanie się do rytmu grupy, ale musimy pamiętać, że ten może być różny w zależności od tematu – w praktyce oznacza to, że często już
w trakcie realizacji tematu musimy zrezygnować z pewnych zadań. Nie bójmy się tego, zadania
z których zrezygnowaliśmy możemy przecież wykorzystać na kolejnych zajęciach jako powtórzenie.

„Razem jest weselej ”

Zachęcajmy rodziców do czynnego udziału w zajęciach. Często na zajęciach bibliotecznych rodzice lub opiekunowie występują w charakterze obserwatorów, na naszych zajęciach zapraszamy ich do wspólnej zabawy. Razem śpiewamy, wykonujemy inscenizacje piosenek, bawimy się, wykonujemy prace plastyczne. Przygotowując zadania zawsze możemy w nich znaleźć miejsce dla indywidualności dziecka, współpracy z rówieśnikami ale też współpracy z opiekunem. Wzmacnia to więzi rodzinne oraz poczucie bezpieczeństwa dziecka.

 „ Wiosenne porządki ” - scenariusz zajęć

Grupa wiekowa: Dzieci w wieku 3 – 5 lat

Czas realizacji: około 1,5 godziny

Autor: Natalia Kowalska – Sykterz

Zajęcia zostały przeprowadzone 23 kwietnia 2014 roku

Głównym celem zajęć było wyrabianie poczucia estetyki, potrzeby dbania o wygląd otoczenia.

Cele operacyjne zajęć:

-         wdrażanie do uważnego słuchania,

-         kształtowanie percepcji wzrokowej,

-         kształtowanie sprawności manualnej,

-         wyrabianie szacunku dla pracy własnej i innych,

-         przekazanie wiedzy na temat konsekwencji nie sprzątania pomieszczeń, w których się przebywa.

Metody pracy:

pogadanka, rozmowa kierowana, burza mózgów, metoda twórczych zajęć ruchowych, czynnościowe nauczanie matematyki wg koncepcji prof. Edyty Gruszczyk – Kolczyńskiej, zajęcia plastyczne

Środki dydaktyczne:

obrazki z pokojem posprzątanym i takim, w którym panuje bałagan, obrazki z czynnościami, które wykonujemy w czasie sprzątania, piosenka „Praczki”, sznurek, ubrania, spinacze, krótkie sznureczki,  włóczka, książka P. Bourgeois  pt. ”Franklin mały bałaganiarz”, zagadki matematyczne, szczotki
i szufelki, kosz, stare gazety, przedmioty do grupowania : kolorowe patyczki, kolorowe woreczki, środki plastyczne do wykonania pajączka: kreatywne druciki, ruchome oczka, nożyczki, plastelina.

Przebieg zajęć:

1.  Piosenka na powitanie:

(dzieci siadają w kole, śpiewają z prowadzącą)

„ Witaj …(imię dziecka),

Jak się masz? (x2)

Wszyscy Cię witamy,

Rączką pozdrawiamy (machamy do wybranego dziecka)

Bądź wśród nas (x2)

(w ten sposób witamy wszystkie dzieci)

2.  Odczytanie książki pt. „Franklin mały bałaganiarz”

3.  Rozmowa z dziećmi na temat odczytanej książki

-         kim jest bałaganiarz ?

-         jak wygląda bałagan?

-         czego nie mógł odnaleźć Franklin?

-         o co poprosiła mama Franklina?

-         czy Franklin wykonał prośbę mamy?

-         czy Franklin odnalazł swój miecz?

-         czy tato Franklina był zadowolony z zachowania synka?

-         co spowodowało, że Franklin postanowił posprzątać swój pokój?

-         jak zakończyła się ta opowieść?

4.  Prowadząca pokazuje dzieciom dwa obrazki , na pierwszym w pokoju panuje bałagan, na drugim jest porządek

-         prowadząca prosi aby dzieci opisały obrazki

-         jakie czynności należy wykonać aby pierwszy obrazek wyglądał jak drugi (burza mózgów)

-         sprawdzenie czy dzieci wymieniły wszystkie czynności – prowadząca pokazuje obrazki
z czynnościami związanymi ze sprzątaniem, dzieci nazywają czynności

5.  Zabawa „Potrafię po sobie sprzątać”

Dzieci otrzymują gazetę. Ich zadaniem jest podarcie gazet gołymi stopami na jak najmniejsze części, następnie dzieci otrzymują szczotkę i szufelkę ich zadaniem jest uprzątnięcie powstałego bałaganu.

6.  Zabawa „niegrzeczny chochlik”

Prowadząca wnosi pudełko z różnymi przedmiotami (kolorowe patyczki, kolorowe woreczki). Opowiada dzieciom o niegrzecznym chochliku, który wieczorem wszedł do biblioteki i narobił nam bałaganu w naszych grach i zabawkach. Prosi dzieci o pomoc w posprzątaniu po chochliku. Dzieci grupują przedmioty i układają według kolorów, następnie odkładają na swoje miejsce.

7.  Inscenizacja do piosenki „Praczki”

Prowadząca odtwarza dzieciom piosenkę i prosi o powtarzanie po niej czynności.

Tu lewą mam rączkę, a tu prawą mam,

jak praczki pracują pokażę ja Wam:

Tak piorą, tak piorą

przez cały boży dzień. (2x)

Wieszają, wieszają

przez cały boży dzień. (2x)

Maglują, maglują

przez cały boży dzień. (2x)

Prasują, prasują

przez cały boży dzień. (2x)

8.  Matematyczne zagadki.

Rodzice otrzymują krótki sznureczek, dzieci dostają spinacze, przypinają odpowiednią ilość spinaczy na sznurku. Prowadząca czyta zagadki (ważne aby zagadki czytać wolno dając dzieciom czas na zastanowienie i przypięcie odpowiedniej liczby spinaczy).

Stąpa wiosna po łące

Zbiera kwiaty pachnące

Ma trzy stokrotki, cztery tulipany

Powiedz z ilu kwiatków zrobi wiosna bukiet pachnący ?

(dzieci przypinają najpierw 3 spinacze, następnie 4. W odpowiedzi na pytanie z ilu kwiatków wiosna zrobi bukiet dzieci przeliczają swoje spinacze).

Siedziało dziesięć jaskółek

Na sosnowej gałązce

pięć odleciało

Ile teraz jaskółek będzie

Z gałązki spoglądało ?

(dzieci przypinają 10 spinaczy, następnie 5 odpinają. W odpowiedzi na pytanie ile jaskółek będzie z gałązki spoglądało dzieci przeliczają swoje spinacze na sznureczku).

W ogrodzie na grządce

Rosło siedem słoneczników pięknych jak słońce

Przyszła Kasia i trzy zerwała,

 bo bukiet piękny zrobić chciała.

Ile słoneczników teraz rośnie na grządce?

(dzieci przypinają 7 spinaczy, następnie zdejmują 3, odpowiadając na pytanie ile słoneczników rośnie teraz na grządce dzieci przeliczają swoje spinacze)

Chodzi wiosna po lesie

Promyki słońca w koszach niesie

Dwa kosze ma dla kwiatków,

Trzy dla trawki

Trzy dla leśnej zwierzyny

Ile koszy przyniosła wiosna dla leśnej rodziny?

(dzieci przypinają 2 spinacze, następnie 3 i na końcu również trzy, w odpowiedzi na pytanie ile koszy przyniosła wiosna dla leśnej rodziny dzieci przeliczają spinacze)

9.  Rozwieszanie prania

Rozwieszamy długi sznur na wysokości dzieci, lub rodzice trzymają za końce sznur. Dzieci rozwieszają i przypinają małe ubranka.

10.    Zakreślanka

Dzieci otrzymują od prowadzącej karty pracy z różnymi czynnościami porządkowymi oraz dwie kredki czerwoną i zieloną. Zadaniem dzieci jest zakreślenie kredką zieloną czynności w których mogą pomagać rodzicom, a czerwoną tych czynności, które są jeszcze dla nich za trudne lub
w których nie chcą pomagać.

11.    Rozmowa z dziećmi na temat jakie są skutki długiego nie sprzątania domu, pokoju – co może
 pojawić się kątach (pajęczyna, pająki).

12.    Pajęczynka

Dzieci siadają w kole, podają do siebie kłębek włóczki. Najpierw dookoła, później do wybranego dziecka. Tworzy się w ten sposób pajęczyna.

13.   Praca plastyczna : pajączek.

Druciki kreatywne przycinamy na długość 7 – 8 cm. Następnie na środku skręcamy i rozstawiamy – tworząc odnóża. Z plasteliny tworzymy sporą kulkę do której doczepiamy odnóża z drucików kreatywnych. Z plasteliny lepimy jeszcze jedną kulkę – znacznie mniejszą od poprzedniej. Doczepiamy do dużej kulki z odnóżami. Do małej kulki doczepiamy ruchome oczka i uśmiechy.

14.   Czas na wypożyczenie książek.

15.   Piosenka na pożegnanie

„ Żegnaj …(imię dziecka),

Nadszedł czas (x2)

Wszyscy Cię żegnamy,

Za tydzień się spotkamy

Wróć do nas (x2)

(w ten sposób żegnamy wszystkie dzieci, w trakcie śpiewania piosenki machamy dłonią na pożegnanie do konkretnego dziecka).

Natalia Kowalska-Sykterz

MBP Międzyrzec Podlaski: https://pl-pl.facebook.com/Biblioteka.Miedzyrzec